نام مبارك امام پنجم محمّد بود .
لقب آن حضرت باقر یا باقرالعلوم است، بدین جهت كه: دریای دانش را شكافت و اسرار علوم را آشكارا ساخت .
القاب دیگری مانند شاكر و صابر و هادی نیز برای آن حضرت ذكر كرده اند كه هر یك بازگوینده صفتی از صفات آن امام بزرگوار بوده است .
كنیه امام ابوجعفر بود .
مادرش فاطمه دختر امام حسن مجتبی (ع) است .
بنابراین نسبت آن حضرت از طرف مادر به سبط اكبر حضرت امام حسن (ع) و از سوی پدر به امام حسین (ع) می رسید .
پدرش حضرت سیدالساجدین، امام زین العابدین، علی بن الحسین (ع) است .
تولد حضرت باقر (ع) در روز جمعه سوم ماه صفر سال 57 هجری در مدینه اتفاق افتاد. در واقعه جانگداز كربلا همراه پدر و در كنار جدش حضرت سیدالشهداء كودكی بود كه به چهارمین بهار زندگیش نزدیك می شد .
دوران امامت امام محمد باقر (ع) از سال 95 هجری كه سال درگذشت امام زین العابدین (ع) است، آغاز شد و تا سال 114 هجری یعنی مدت 19 سال و چند ماه ادامه داشته است .
محضر امام باقر (ع) مركز علماء و دانشمندان و راویان حدیث و خطیبان و شاعران به نام بود .
در مكتب تربیتی امام باقر (ع) علم و فضیلت به مردم آموخته می شد .
امام باقر (ع) دارای خصال ستوده و مؤدب به آداب اسلامی بود .
سیرت و صورتش ستوده بود .
پیوسته لباس تمیز و نو می پوشید .
در كمال وقار و شكوه حركت می فرمود .
از آن حضرت می پرسیدند : جدت لباس كهنه و كم ارزش میپوشید , تو چرا لباس فاخر بر تن می كنی؟ پاسخ می داد : مقتضای تقوای جدم و فرمانداری آن روز، كه محرومان و فقرا و تهیدستان زیادبودند، چنان بود .
من اگر آن لباس بپوشم در این انقلاب افكار، نمی توانم تعظیم شعائر دین كنم .
امام پنجم (ع) بسیار گشاده رو و با مؤمنان و دوستان خویش برخورد بود .
با همه اصحاب مصافحه می كرد و دیگران را نیز بدین كار تشویق می فرمود .
در ضمن سخنانش می فرمود : مصافحه كردن كدورتهای درونی را از بین می برد و گناهان دوطرف همچون برگ درختان در فصل خزان می ریزد .
حضرت سجاد (ع) و فرزند ارجمندش امام محمد باقر (ع) پس از واقعه جانگداز كربلا و ستم های بی سابقه آل ابوسفیان، كه مردم به حقانیت اهل بیت عصمت (ع) توجه كردند، در اصلاح عقاید مردم به ویژه در مسأ له امامت و رهبری، كه تنها شایسته امام معصوم است، سعی بسیار كردند و معارف حَقّه ی اسلامی را در جهات مختلف به مردم تعلیم دادند، تا كار نشر فقه و احكام اسلام به جایی رسید كه فرزند گرامی آن امام، حضرت امام جعفر صادق (ع) دانشگاهی با چهار هزار شاگرد پایه گذاری نمود و احادیث و تعلیمات اسلامی را در اكناف و اطراف جهان آن روز اسلام انتشار داد .
امام سجاد (ع) با زبان دعا و مناجات و یادآوری از مظالم اموی و امر به معروف و نهی از منكرو امام باقر (ع) با تشكیل حلقه های درس، زمینه این امر مهم را فراهم نمود ومسائل لازم دینی را برای مردم روشن فرمود .
باری، امام باقر علیه السلام منبع انوار حكمت و معدن احكام الهی بود .
نام نامی آن حضرت با دهها و صدها حدیث و روایت وكلمات قصار و اندرزهایی همراه است، كه به ویژه در 19 سال امامت برای ارشاد مستعدان و دانش اندوزان و شاگردان شایسته خود بیان فرموده است .
بنا به روایاتی كه نقل شده است، در هیچ مكتب و محضری دانشمندان خاضع تر و خاشع تر از محضر محمد بن علی (ع) نبوده اند .
جالب توجه و قابل دقت و یادگیری است كه امام محمد باقر (ع) وصیت می كند به فرزندش امام جعفر صادق (ع) كه مقداری از مال او را وقف كند، تا پس از مرگش، تا ده سال در ایام حج و در منی محل اجتماع حاجی ها برای سنگ انداختن به شیطان (رمی جمرات) و قربانی كردن برای او محفل عزا اقامه كنند .
توجه به موضوع و تعیین مكان , اهمیت بسیار دارد .
به گفته صاحب الغدیر -زنده یاد علامه امینی – این وصیت برای آن است كه اجتماع بزرگ اسلامی، در آن مكان مقدس با پیشوای حق و رهبر دین آشنا شود و راه ارشاد در پیش گیرد و از دیگران ببرد و به این پیشوایان بپیوندد و این نهایت حرص بر هدایت مردم است و نجات دادن آنها از چنگال ستم و گمراهی .
شهادت امام باقر (ع)
حضرت امام محمد باقر (ع) 19 سال و ده ماه پس از شهادت پدر بزرگوارش حضرت امام زین العابدین ( ع ) زندگی كرد و در تمام این مدت به انجام دادن وظایف خطیر امامت، نشر و تبلیغ فرهنگ اسلامی، تعلیم شاگردان، رهبری اصحاب و مردم، اجرا كردن سنت های جد بزرگوارش در میان خلق، متوجه كردن دستگاه غاصب حكومت به خط صحیح رهبری و راه نمودن به مردم در جهت شناخت رهبر واقعی و امام معصوم، كه تنها خلیفه راستین خدا و رسول (ص)در زمین است، پرداخت و لحظه ای از این وظیفه غفلت نفرمود .
سرانجام در هفتم ذیحجه سال 114 هجری در سن 57 سالگی در مدینه به وسیله هشام مسموم شد و چشم از جهان فروبست .
پیكر مقدسش را در قبرستان بقیع – كنارپدر بزرگوارش – به خاك سپردند .
زنان و فرزندان
فرزندان آن حضرت را هفت نفر نوشته اند: ابوعبدالله جعفر بن محمد الصادق (ع) و عبدالله كه مادرشان ام فروه دختر قاسم بن محمد بن ابی بكر بود .
ابراهیم و عبیدالله كه از ام حكیم بودند و هر دو در زمان حیات پدر بزرگوارشان وفات كردند .
علی و زینب و ام سلمه كه از ام ولد بودند.
ثبت دیدگاه