انما یعرف القرآن من خوطب به
محمدبن‌سنان از زید شحّام نقل می‌کند که روزی قتاده‌بن‌دعامه وارد بر ابوجعفر امام باقر(علیه‌السلام) شد.
حضرت فرمود: ای قتاده، تو فقیه مردم بصره هستی؟ پاسخ داد: «هَکَذَا یَزْعُمُونَ»، مردم اینچنین می‌پندارند.
حضرت فرمود: به من خبر رسیده قرآن را تفسیر می‌کنی! قتاده عرضه داشت: بله.
حضرت: «بِعِلْمٍ تُفَسِّرُهُ أَمْ بِجَهْلٍ؟» آیا همراه با فهم قرآن یا ندانسته تفسیر می‌کنی؟ جواب داد: از روی علم و آگاهی!
حضرت: اگر از روی علم تفسیر می‌کنی که خوب است و من از تو سؤالی می‌پرسم! قتاده: سؤال بفرما.
حضرت: از این آیه به من خبر بده که خداوند می‌فرماید: «سِیرُوا فِیها لَیالِیَ وَ أَیَّاماً آمِنِینَ»، هرلحظه از شبانه‌روز در این مناطق با امنیت خاطر سفر کنید (سبأ۳۴، آیه۱۸)! قتاده: کسی که با زاد و توشه و مرکب حلال به‌قصد بیت‌الله از خانه‌اش خارج شود، در امنیت است تا اینکه به خانه‌اش باز گردد!
حضرت: تو را به‌خدا قسم، ای قتاده تابه‌حال ندیده‌ای که شخصی با زاد و توشۀ حلال به بیت‌الله برود و قُطّاعِ طریق جلویش را گرفته باشند و اموالش را غارت کرده و او را به هلاکت رسانده باشند؟! قتاده: چرا شنیده‌ام!
حضرت: وای بر تو ای قتاده! إِنْ کُنْتَ إِنَّمَا فَسَّرْتَ الْقُرْآنَ مِنْ تِلْقَاءِ نَفْسِکَ فَقَدْ هَلَکْتَ وَ أَهْلَکْتَ، اگر قرآن را از پیش خود تفسیر کنی، هم خود را هلاک کرده‌ای هم کسانی که برای فهم قرآن گرد تو جمع شده‌اند! و اگر تفسیر قرآن را از این و آن بگیری، بازهم هم خودت هلاک شده‌ای هم دیگران را هلاک کرده‌ای!
معنی آیه این است که: اگر کسی با زاد و توشه و مرکب حلال به‌سمت این خانه حرکت کرد، «عَارِفاً بِحَقِّنَا، یَهْوَانَا قَلْبُهُ» درحالی‌که ما اهل بیت را بشناسد و دلش متمایل به ما باشد، چنانچه خداوند فرموده: «فَاجْعَلْ أَفْئِدَهً مِنَ النَّاسِ تَهْوِی إِلَیْهِمْ»، پس دل‌های عده‌ای از مردم را به‌طرف آنان متمایل کن (ابراهیم۱۴، آیه۳۸). [تهوی بمعنى یحبهم و یهواهم و یمیل إلیهم].
خانه مقصود نبوده! به‌خدا سوگند ما دعوت ابراهیم هستیم! کسی که قلبش متمایل به ما باشد، حجّش قبول می‌شود و از عذاب جهنم در روز قیامت ایمنی خواهد داشت.
سپس فرمود: «وَیْحَکَ یَا قَتَادَهُ إِنَّمَا یَعْرِفُ الْقُرْآنَ مَنْ خُوطِبَ بِهِ»، وای بر تو، فهم قرآن جز برای مخاطبِ قرآن ممکن نیست، و طرف خطاب آیات قرآن ما اهل بیت هستیم.
📚کافی، ج۸، ص۳۱۱
📚بحار، ج۲۴، ص۲۳۷
ثبت دیدگاه