الأمالي( للصدوق) ؛ النص ؛ ص465
عَلَيْهِ قَالَ حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ جَعْفَرٍ الْحِمْيَرِيُّ عَنْ مُوسَى بْنِ جَعْفَرِ بْنِ وَهْبٍ الْبَغْدَادِيِّ عَنْ عَلِيِّ بْنِ مَعْبَدٍ عَنْ عَلِيِّ بْنِ سُلَيْمَانَ النَّوْفَلِيِّ عَنْ فِطْرِ بْنِ خَلِيفَةَ عَنِ الصَّادِقِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ ع قَالَ: لَمَّا نَزَلَتْ هَذِهِ الْآيَةُ- وَ الَّذِينَ إِذا فَعَلُوا فاحِشَةً أَوْ ظَلَمُوا أَنْفُسَهُمْ ذَكَرُوا اللَّهَ فَاسْتَغْفَرُوا لِذُنُوبِهِمْ (آل عمران:135) صَعِدَ إِبْلِيسُ جَبَلًا بِمَكَّةَ يُقَالُ لَهُ ثَوْرٌ فَصَرَخَ بِأَعْلَى صَوْتِهِ بِعَفَارِيتِهِ فَاجْتَمَعُوا إِلَيْهِ فَقَالُوا يَا سَيِّدَنَا لِمَ دَعَوْتَنَا قَالَ نَزَلَتْ هَذِهِ الْآيَةُ فَمَنْ لَهَا فَقَامَ عِفْرِيتٌ مِنَ الشَّيَاطِينِ فَقَالَ أَنَا لَهَا بِكَذَا وَ كَذَا قَالَ لَسْتَ لَهَا فَقَامَ آخَرُ فَقَالَ مِثْلَ ذَلِكَ فَقَالَ لَسْتَ لَهَا فَقَالَ الْوَسْوَاسُ الْخَنَّاسُ أَنَا لَهَا قَالَ بِمَا ذَا قَالَ أَعِدُهُمْ وَ أُمَنِّيهِمْ حَتَّى يُوَاقِعُوا الْخَطِيئَةَ فَإِذَا وَاقَعُوا الْخَطِيئَةَ أَنْسَيْتُهُمُ الِاسْتِغْفَارَ فَقَالَ أَنْتَ لَهَا فَوَكَّلَهُ بِهَا إِلَى يَوْمِ الْقِيَامَةِ.
ابن بابويه به سند خود از حضرت صادق عليه السّلام روايت كرده فرمود وقتى آيه وَ الَّذِينَ إِذا فَعَلُوا فاحِشَةً أَوْ ظَلَمُوا أَنْفُسَهُمْ ذَكَرُوا اللَّهَ فَاسْتَغْفَرُوا لِذُنُوبِهِمْ (آل عمران:135) (و کسانی كه وقتى مرتكب عمل زشتى شوند يا به خود ستم كنند، به ياد خدا مىافتند، و براى گناهان خود طلب آمرزش مىكنند) نازل شد شيطان بالاى كوهی در مکه به نام ثور رفت و فرياد سوزناكى كشيد و تابعین خود را خواست، تابعين او اطرافش جمع شدند و به او گفتند: اى بزرگ و سيد ما براى چه ما را دعوت كردى؟ پاسخ داد اين آيه نازل شده چه كسى در برابر آن قيام می كند؟ عفریت از میان شیاطین بلند شد و گفت: من به چنين وسيله. شيطان گفت: تو اهلش نيستى. ديگرى گفت: من به چنان وسیله. شيطان گفت: تو هم اهلش نيستى وسواس خناس گفت: من اهل آنم، گفت به چه وسيله؟ گفت: به آنها وعده دهم و آرزومندشان كنم تا گناه كنند و چون در گناه افتادند طلب آمرزش و توبه را از يادشان ببرم، شيطان گفت: تو اهل آنى و او را تا روز قيامت بر اين کار گاشت.
ذکر خدا باعث دوری خنّاس
بحار الأنوار (ط – بيروت) ؛ ج60 ؛ ص197
الْعِلَلُ، بِإِسْنَادِهِ عَنْ أَبِي بَصِيرٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنِ الْخَنَّاسِ قَالَ إِنَّ إِبْلِيسَ يَلْتَقِمُ الْقَلْبَ فَإِذَا ذُكِرَ اللَّهُ خَنَسَ فَلِذَلِكَ سُمِّيَ الْخَنَّاس.
از ابى بصير، از حضرت ابى عبد اللَّه عليه السّلام، راوى مىگويد از آن جناب راجع به خنّاس پرسيدم؟ حضرت فرمودند: ابليس بر قلب و دل مسلّط مىشود و وقتى ذكر خدا در آن شود مىگريزد لذا به خاطر همين است كه به آن خنّاس يعنى گريزنده مىگويند.
سرمه و قاووت و آب دهان شیطان
بحار الأنوار (ط – بيروت) ؛ ج60 ؛ ص21
الْمَحَاسِنُ، عَنِ الرِّضَا عَنْ آبَائِهِ ع قَالَ قَالَ عَلِيُّ بْنُ أَبِي طَالِبٍ ع إِنَّ لِإِبْلِيسَ كُحْلًا وَ سَفُوفاً وَ لَعُوقاً فَأَمَّا كُحْلُهُ فَالنَّوْمُ وَ أَمَّا سَفُوفُهُ فَالْغَضَبُ وَ أَمَّا لَعُوقُهُ فَالْكَذِبُ.
امام رضا (ع) از پدران گرامشان علیهم السلام از على بن ابى طالب (ع) روایت می کنند که فرمودند: همانا شيطان را سرمه و قاووت و آب دهان است. و اما سرمه او خواب و قاووت وى خشم و آب دهانش دروغ مىباشد.
ثبت دیدگاه