برنامه ی حرکت حضرت رضا (ع) از مدینه برای حج
روز 25 ذی القعده ی سال دویست هجری برای حرکت تعیین شد که مسیر ده روزه از مدینه به مکّه طی شود و در روز پنجم ذی الحجّه برای مراسم حج آماده باشند. امام (ع) هنگامی که می خواستند از مدینه حرکت کنند، خانواده ی خودشان را جمع کردند و به آنها فرمودند: برای مسافری که بازگشتی ندارد با صدای بلند گریه کنند و ایشان در همان روز به مسجد النبی رفتند تا با پیامبر (ص) وداع کنند، آن حضرت چندین بار وداع نمودند امّا هر بار باز می گشت و صدای گریه و ناله اش بلند می شد. امام نزد پیغمبر (ص) از اقدام مأمون و این که او را به زور و اجبار به خراسان می برد شکایت می کرد . امام رضا (ع) در کنار سفر مشقّت باری که داشتند، مسئله ی امامت و معرفی امام جواد علیه السّلام را که در آن روزها هفت سال بیشتر نداشتند، برای مردم بیان می کردند و در این باره می فرمایند : “پسرم جواد را برداشتم و به حرم پیامبر (ص) رفتم و دستش را بر قبر گذاشتم و او را به قبر چسبانیدم و به پیامبر (ص) سپردم . پسرم رو به من کرد و گفت : ای پدر، به خدا قسم به مسیری دور دست خواهی رفت! سپس به تمام نمایندگانم و اطرافیان خود دستور دادم تا پس از من از او فرمان گیرند و او را اطاعت کنند و از مخالفت وی بپرهیزند . به آنان گفتم که پس از شهادتم به او روی آورند و فهماندم که پسرم امام بعد از من است .” (بحار الانوار ج 49 ص 117 )
مسیر حرکت کاروان امام رضا (ع) به ترتیب از شهرهای
مدینه، مکّه، قادسیه، بصره، رامهرمز، اهواز، شوش، قم، نیشابور، مشهد، سرخس و مرو بود. تاریخ حرکت امام رضا (ع) روز 25 ماه ذی القعده ی سال دویست هجری برابر با سوم تیر ماه سال 195 هجری شمسی مطابق با 25 ژوئن سال 816 میلادی بوده است . که از نظر سال قمری مقارن ایّام حج و از نظر سال شمسی مقارن تابستان و فصل گرما بوده است که در روایات هم به آن اشاره شده است و مسیر طی شده از مدینه تا مرو حدود 5000 کیلومتر بود که با در نظر گرفتن فصل تابستان و شرایط سفر آن زمان بسار سخت و طاقت فرسا بوده است. به نظر می رسد که با توجّه به حرکت عادّی کاروان و توقّف های حضرت، که در مواردی تا ده روز هم بوده ، این سفر بیش از شش ماه طول کشیده باشد، چرا که آغاز سفر در اواخر ذی القعده ی سال 200 بوده و اولین گفتگو های امام رضا ع با مأمون رمضان سال 201 را نشان می دهد.
همراهان امام رضا (ع) در این سفر
ایشان در این سفر خانواده ی خودشان را با خود نبردند و این نشان می دهد که امام (ع) به زور و اجبار، تن به این مسافرت دادند و دلخواه ایشان نبوده است . همراهان ایشان در این سفر عبارت بودند از : 1 _ فرستادگان خاص مأمون 2_ شیعیانی که اجازه یافتند همراه حضرت باشند: مثل اباصلت عبدالسّلام بن صالح هروی که فقیه بود و در طول سفر تا شهادت امام رضا (ع) خدمت کار مخصوص حضرت بود و مردی از فرزندان قنبر غلام امیرالمؤمنین (ع) 3_ عده ای از بنی هاشم و آل ابی طالب که به صراحت تاریخ به دستور مأمون همراه امام رضا (ع) آورده شدند که یکی از نوادگان امام سجاد به نام علی بن ابراهیم ذکر شده است 4 _ افرادی که از سفر حج باز می گشتند و با کاروان امام (ع) هم مسیر بودند که هم شیعه و هم غیر شیعه در میانشان بود . 5 _ ساربانان و غلامان و خدمت گذاران که مسؤول انجام کار بودند .
ثبت دیدگاه